Η Βιβλιοθήκη ΑΠΘ αποτελεί δυναμικό υποστηρικτή του κινήματος της ανοικτής πρόσβασης στην Ελλάδα προσφέροντας περιεχόμενο και υπηρεσίες ανοικτής πρόσβασης ήδη από το 2003. Στο πλαίσιο ενημέρωσης των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας του ΑΠΘ συμμετέχει στη διεθνή εβδομάδα ενημέρωσης Open Access Week από το 2012. Το 2012 αναπτύχθηκε φυλλάδιο ενημέρωσης σχετικά με την ανοικτή πρόσβαση και το 2013 ολοκληρώθηκε η μετάφραση στα Ελληνικά η “BOAI10 – Δέκα Χρόνια από τη Διακήρυξη της Βουδαπέστης για την Ανοικτή Πρόσβαση: προεπιλέγοντας την ανοικτή πρόσβαση” από τις βιβλιοθηκονόμους Σ.Ζαπουνίδου, Ε.Κοσέογλου, Κ.Ξενίδου – Δέρβου. Το 2014 σε συνεργασία με το Ίδρυμα για την Ανοικτή Γνώση Ελλάδος (OKFN) διοργανώθηκε ημερίδα ενημέρωσης. Η επιτυχία της ημερίδας αυτής μας οδήγησε στην από κοινού απόφαση να επεκτείνουμε τη συνεργασία Βιβλιοθήκης ΑΠΘ και OKFN Ελλάδος.
Στις 21-22 Οκτωβρίου διοργανώθηκε διημερίδα στην Κεντρική Βιβλιοθήκη του ΑΠΘ όπου συμμετείχαν ο Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (ΣΕΑΒ/ HEAL-Link) και το Ίδρυμα για την Ανοικτή Γνώση Ελλάδος (Open Knowledge Greece). Οι παρουσιάσεις της πρώτης ημέρας ήταν ευρύτερου ενδιαφέροντος και οργανώθηκαν σε δύο συνεδρίες. Κατά την πρώτη συνεδρία παρουσιάστηκαν συνολικά οι υπηρεσίες ανοικτής πρόσβασης της Βιβλιοθήκης ΑΠΘ από τη διευθύντρια κα.Κατερίνα Νάστα, οι δράσεις του Κέντρου Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης σχετικά με τη διάθεση ανοικτών δεδομένων από το τεχνικό διευθυντή του ΚΗΔ κ.Γιάννη Σαλματζίδη, και η δυναμική που παρουσιάζουν τα ανοικτά δεδομένα όσον αφορά στη διαφάνεια, την καινοτομία και επιχειρηματικότητα από τον πρόεδρο του OKF Ελλάδος κ. Χαράλαμπο Μπράτσα. Ο κ. Μπράτσας ακόμη παρουσίασε τις δράσεις του OKF για την υποστήριξη της διάθεσης ανοικτών δεδομένων που αφορούν στην Ελλάδα.
Στη δεύτερη συνεδρία επιστήμονες που αξιοποιούν ανοικτά δεδομένα παρουσίασαν την εμπειρία τους. Ο καθηγητής Παναγιώτης Μπαμίδης από το Τμήμα Ιατρικής ΑΠΘ παρουσίασε τη χρήση ανοικτών δεδομένων σε πιλοτικές ιατρικές δοκιμές μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων που συντονίζει και ο καθηγητής Ανδρέας Βέγλης από το Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ ΑΠΘ παρουσίασε την αξιοποίηση ανοικτών δεδομένων στη δημοσιογραφία δεδομένων. Ο κ. Κωνσταντίνος Σταμπουλής, μέλος του Wikimedia User Group Ελλάδος, παρουσίασε τις δράσεις της Wikipedia. Ο κ. Μιχάλης Βαφόπουλος αναφέρθηκε στις δράσεις της Εταιρείας Ελεύθερου Λογισμικού/Λογισμικού Ανοιχτού Κώδικα (ΕΕΛ/ΛΑΚ).
Η πρώτη ημέρα ολοκληρώθηκε με μία στρογγυλή τράπεζα η οποία είχε ως θέμα «Η Ανοικτή Πρόσβαση στην πράξη». Στη στρογγυλή τράπεζα κλήθηκαν καθηγητές του ΑΠΘ οι οποίοι δραστηριοποιούνται στο χώρο της ανοικτής πρόσβασης ως εκδότες περιοδικών, ως συγγραφείς άρθρων, ως δημιουργοί ανοικτών μαθημάτων, ως μέσου προβολής της ερευνητικής τους δουλειάς (πράσινος δρόμος – αυτοαρχειοθέτηση). Κατά τη συζήτηση προέκυψαν συγκλίνουσες απόψεις και προβληματισμοί κυρίως όσον αφορά το κόστος και τις πολιτικές ανοικτής πρόσβασης.
Οι παρουσιάσεις της δεύτερης ημέρας εστίασαν στο χώρο των βιβλιοθηκών καθώς παρουσιάστηκε το έργο «Δημιουργία Καινοτόμων Υπηρεσιών Ψηφιακής Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ» της Βιβλιοθήκης ΑΠΘ. Το έργο υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ-Ψηφιακή Σύγκλιση και συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι δράσεις που παρουσιάστηκαν ήταν η μετάβαση των δεδομένων της Βιβλιοθήκης στο ανοικτού κώδικα ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα βιβλιοθήκης Koha και η ψηφιοποίηση περίπου 1.000.000 σελίδων από σπάνια βιβλία και Ελληνικά περιοδικά (προ του 1920). Η συνολική παρουσίαση του έργου έγινε από τον επιστημονικά υπεύθυνο ομότιμο καθηγητή Τμήματος Γεωπονίας ΑΠΘ, κ. Χρήστο Μπαμπατζιμόπουλο, ενώ οι άλλες δύο παρουσιάσεις από τον πληροφορικό Ιωάννη Κουρμούλη και τη βιβλιοθηκονόμο Ελευθερία Κοσέογλου αντίστοιχα.
Στη δεύτερη συνεδρία παρουσιάστηκαν από το Σύνδεσμο Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών οι νέες υπηρεσίες που έχουν αναπτυχθεί στο πλαίσιο του έργου «Προηγμένες Κεντρικές Υπηρεσίες Ψηφιακών Βιβλιοθηκών Ανοικτής Πρόσβασης Σ.Ε.Α.Β.”» και συγκεκριμένα η υπηρεσία νομικής συμβουλευτικής για θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας από την κα. Ηλιάνα Αρακά. Ο πληροφορικός Γιώργος Βεράνης παρουσίασε τη χρήση λογισμικού ανοιχτού κώδικα στην υλοποίηση των νέων ψηφιακών υπηρεσιών του ΣΕΑΒ.
Η διημερίδα ολοκληρώθηκε με παρουσιάσεις από τον υπεύθυνο ψηφιακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του Παν.Πατρών, κ. Πάνο Γεωργίου, τη βιβλιοθηκονόμο Αικατερίνη Γιαννουκάκου, ειδική σε πολιτικές ανοικτής διακυβέρνησης, το Σωτήρη Καραμπατάκη υπεύθυνο τομέων GLAM & Linked Data του OKFN Ελλάδος, και τις βιβλιοθηκονόμους Σοφία Ζαπουνίδου και Ελευθερία Κοσέογλου.
Η διημερίδα χαρακτηρίστηκε επιτυχής όχι μόνο λόγω της μεγάλης συμμετοχής του κοινού, αλλά κυρίως για τη διεπιστημονικότητά του. Ειδικοί επιστήμονες από διαφορετικά επιστημονικά πεδία παρουσίασαν τις εμπειρίες και τους προβληματισμούς σε θέματα ανοικτής πρόσβασης. Η διημερίδα «Ανοικτή πρόσβαση στην πράξη» ανέδειξε κυρίως τις δυνατότητες συνεργασίας που προσφέρει η ανοικτή πρόσβαση μεταξύ διαφορετικών επιστημονικών πεδίων, την ανάγκη για περισσότερη ενημέρωση των καθηγητών και των φοιτητών σε θέματα ανοικτής πρόσβασης και την έλλειψη πολιτικών ανοικτής πρόσβασης στο Ελληνικό Πανεπιστήμιο.
Παρουσιάσεις διημερίδας: http://conferences.lib.auth.gr/oaweek/oaweek2015
Βίντεο πρώτης ημέρας: http://www.auth.gr/video/19416
Βίντεο δεύτερης ημέρας: http://www.auth.gr/video/19466
