Πού χρησιμεύει η Δημοσιογραφία Δεδομένων;

Η Δημοσιογραφία Δεδομένων δεν αρκείται στο να απαντήσει τι, ποιος, πού, πότε και γιατί, αλλά προσθέτει διαφόρων ειδών αριθμητικά ή ποιοτικά στοιχεία, ώστε να παράγει ρεπορτάζ που ερμηνεύουν διαφόρων ειδών δεδομένα, την ίδια ώρα που γίνονται πιο εύληπτα από τον αναγνώστη. Πιο συγκεκριμένα, η δημοσιογραφία των δεδομένων συνιστά μία ευκαιρία για την επιστροφή της ερευνητικής δημοσιογραφίας και μας δίνει τη δυνατότητα να παρουσιάσουμε οπτικοποιημένο ένα σύνολο πληροφοριών, αποκαλύπτοντας μία πραγματικότητα, γεγονός ιδιαίτερα χρήσιμο στις μέρες μας. Στο συγκεκριμένο άρθρο θα εξετάσουμε τη Δημοσιογραφία Δεδομένων σχετικά με τους κρατικούς θεσμούς (κοινωνία πολιτών, φοροδιαφυγή, διανομή πολιτιστικού κεφαλαίου), καθώς τα πληροφοριακά τους συστήματα, που παίζουν κρίσιμο ρόλο στο πώς αντιλαμβανόμαστε και λειτουργούμε μέσα στον κόσμο. Μία νέα έκθεση που αφορά στο πώς η λεγόμενη δημοσιογραφία πολιτών μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο για να αλλάξει η συλλογή δεδομένων αναφέρει την ανάγκη προώθησης πολιτικών και πρακτικών, ώστε τα συστήματα πληροφορίας να ανταποκρίνονται στις ανησυχίες και τα ενδιαφέροντα των πολιτών. Με αυτόν τον τρόπο θα αντιλαμβανόμαστε πως ενεργούμε μέσα στον κόσμο, να λαμβάνουμε αποφάσεις, να αξιολογούμε την πρόοδό μας, να προσδιορίζουμε τις πηγές μας και να πλαισιώνουμε τις συζητήσεις μας. Οι πολίτες, λοιπόν, θα πρέπει να είναι σε θέση να διαμορφώσουν και να επηρεάσουν τα συστήματα, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτές τις πληροφορίες και να προοδεύσουν σε θέματα πολιτικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά.

Σε ότι αφορά τη φοροδιαφυγή η ύπαρξη των ανοιχτών δεδομένων κρίνεται απαραίτητη, αφού κάθε χρόνο οι χώρες χάνουν δισεκατομμύρια δολάρια εξαιτίας της και γενικότερα από τις παράνομες χρηματοοικονομικές ροές. Μάλιστα, μια πρόσφατη εκτίμηση του ΔΝΤ δείχνει, πως περίπου 700 δις δολαρίων χάνονται κάθε χρόνο εξαιτίας της μετατόπισης κέρδους. Στις αναπτυσσόμενες χώρες η απώλεια υπολογίζεται σε περίπου 200 δις δολάρια, το οποίο ως ποσοστό του ΑΕΠ αντιπροσωπεύει σχεδόν τρεις φορές τη ζημία που υπέστη από τις χώρες του ΟΟΣΑ. Το έργο του Jim Henry για TJN υποδηλώνει το πλήρες σύνολο των υπεράκτιων περιουσιακών στοιχείων μπορεί να κυμαίνεται μεταξύ 21.000 δισεκατομμύρια και 32 τρισεκατομμύρια δολαρίων. Κύριος στόχος είναι η μεταμόρφωση του τρόπου με τον οποίο χρησιμοποιούνται τα δεδομένα για την υπεράσπιση, τη δημοσιογραφία και τη δημόσια πολιτική για την αντιμετώπιση αυτής της επείγουσας πρόκλησης με τη δημιουργία ενός παγκόσμιου δικτύου των ομάδων της κοινωνίας των πολιτών, που θα αποτελείται από ερευνητές δημοσιογράφους, δημοσιογράφους δεδομένων, ερευνητές, δημοσίους υπαλλήλους και άλλους. Σήμερα,η Ανοιχτή Γνώση και το Δίκτυο Φορολογικής Δικαιοσύνης είναι στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσει την έναρξη μιας νέας πρωτοβουλίας στον τομέα αυτό: Ανοιχτά Δεδομένα για Φορολογική Δικαιοσύνη. Ακόμη, άλλος ένας σημαντικός στόχος είναι η δημιουργία ενός παγκόσμιου δικτύου ατόμων και οργανισμών που θα εργάζονται για τη δημιουργία, χρήση και κοινή χρήση δεδομένων. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως δουλεύουμε πάνω σε ένα λευκό χαρτί για τη δημιουργία μιας παγκόσμιας υποδομής δεδομένων.

Αναφορικά τώρα στο κομμάτι της πολιτιστικής κουλτούρας και κληρονομιάς, εντοπίζουμε για άλλη μία φορά τη σημασία που διαδραματίζει η Δημοσιογραφία Δεδομένων και οι δυνατότητες που αυτή παρέχει τόσο σε φορείς όσο και στους πολίτες. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα επιτυχούς προσπάθειας ανοιχτών δεδομένων είναι η πρωτοβουλία των Μουσείων της Υόρκης που συστάθηκε με σκοπό την καλλιέργεια εμπιστοσύνης στο κοινό μέσω της παροχής ανοιχτών δεδομένων. Ειδικότερα, η Εμπιστοσύνη των Μουσείων της Υόρκης ξεκίνησε ανοίγοντας online τα δεδομένα των συλλογών τους- παίρνοντας το ρίσκο φυσικά της μη τέλειας παρουσίασης του περιεχομένου, λόγω πιθανών ελλείψεων στην πληροφόρηση για τα πνευματικά δικαιώματα ή την ποιότητα του συνοδευτικού φωτογραφικού υλικού,- και επιτρέποντας στους χρήστες να επαναχρησιμοποιούν το περιεχόμενο των ανοιχτών δεδομένων για κάθε είδους έρευνα. Παρά τα ρίσκα, η δυνατότητα αυτή άνοιξε νέους δρόμους στη διανομή του πολιτιστικού κεφαλαίου επιτρέποντας την ψηφιοποίηση συλλογών και τη συνεχή κατανάλωσή τους από το κοινό. Με αυτόν τον τρόπο επίσης, πραγματοποιήθηκε και η διέγερση του ενδιαφέροντος του κοινού απέναντι σε νέες συλλογές ή στην κατανάλωση του ίδιου περιεχομένου ξανά και ξανά. Η στρατηγική της πρωτοβουλίας αυτής βασίστηκε στο slogan “think big, start small, move fast”, δηλαδή επικεντρώθηκε στο μακροπρόθεσμο σχέδιο που ωστόσο ξεκινά με μικρούς στόχους που πραγματώνονται γρήγορα. Επομένως, στο συγκεκριμένο πεδίο τα ανοιχτά δεδομένα αποτέλεσαν κινητήριο δύναμη για τη βελτίωση και ανάπτυξη των παρεχόμενων δεδομένων πολιτιστικού περιεχομένου σε ψηφιοποιημένη μορφή. Πλέον, είναι λογικό να ελπίζουμε, αυτή η πρωτοβουλία να εμπνεύσει και άλλους οργανισμούς/ θεσμούς ώστε να αρχίσουν και αυτοί να παρέχουν ανοιχτά τα δεδομένα τους στο κοινό.

Ένας τομέας ακόμη με τον οποίο οφείλει η δημοσιογραφία δεδομένων να ασχοληθεί είναι η πολιτική και πιο συγκεκριμένα η αξιοπιστία θεσμών και διαδικασιών όπως είναι οι εκλογές. Είναι πολύ σημαντικό και αποτελεί πλέον μια παγκόσμια τάση να δημοσιεύονται τα αποτελέσματα των εκλογών και να είναι άμεσα προσβάσιμα σε όλους τους πολίτες. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του οργανισμού Global Index Open Data που αφορά τη δημοσιοποίηση κυβερνητικών στοιχείων σχετικών με τις οικονομικές δαπάνες μιας χώρας, τις νομοθετικές ρυθμίσεις, στατιστικές υπηρεσίες και άλλα, το 2015 αποτέλεσε την πιο αντιπροσωπευτική χρονιά σχετικά με το ποιές χώρες διαθέτουν δημόσια τα αποτελέσματα των εκλογών. Ουσιαστικά, η διάθεση τέτοιων πληροφοριών στους πολίτες διασφαλίζει τόσο τη διαφάνεια όσο και την αξιοπιστία απέναντι στους δημόσιους φορείς, καθώς επίσης δημιουργεί και ενισχύει την εμπιστοσύνη των πολιτών απέναντι στα πολιτικά κόμματα κυρίως. Το καίριο σημείο που αφορά τη διάθεση των αποτελεσμάτων των εκλογών, είναι η διασφάλιση της αξιοπιστίας στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο. Αυτό σημαίνει, ότι το κάθε εκλογικό κέντρο οφείλει να αποτελεί μια αξιόπιστη πηγή πληροφόρησης για τους ενδιαφερόμενους ώστε να αποφεύγεται η νοθεία και η αλλοίωση των πραγματικών στοιχείων. Πέρα όμως από τα αποτελέσματα των εκλογών είναι σημαντικό να διατίθενται δημόσια πληροφορίες και για τις σχετικές με τις εκλογές διαδικασίες όπως το νομικό πλαίσιο, η διαδικασία λήψης των αποφάσεων, η χρηματοδότηση των εκλογικών εκστρατειών, το μητρώο των ψηφοφόρων κ.α.