Των Δέσποινα Μάντζιαρη,
Κατερίνα Μπακιρτζή
Τον Απρίλιο του 2016, οι δημοσιογράφοι Peter Aldhous και Charles Seife “ταρακούνησαν” την Αμερική με τις αποκαλύψεις τους για συστηματικές παρακολουθήσεις των μυστικών υπηρεσιών ασφαλείας (FBI και DHS) των ΗΠΑ από αέρος στο εσωτερικό της χώρας και ιδιαίτερα σε μεγάλες πόλεις . Τα αεροπλάνα των μυστικών κρατικών υπηρεσιών πετούσαν μόλις ένα μίλι πάνω από το έδαφος και ήταν “καμουφλαρισμένα” και εξοπλισμένα με υψηλής ανάλυσης κάμερες, ενώ κάποια διέθεταν και ανιχνευτές παρακολούθησης κινητών τηλεφώνων. Το εγχείρημα των Aldhous και Seife το οποίο δημοσιεύτηκε στο BuzzFeed News, έριξε φως σε μία κυβερνητική συνωμοσία που μέχρι τότε παρέμενε κρυφή. Το άρθρο τους, “Spies In the Skies” κατέκτησε το βραβείο “Visualization of the Year 2016” (Large Newsroom) του θεσμού Data Journalism Awards και κατόρθωσε να στρέψει το ενδιαφέρον των πολιτών στην δημοσιογραφία δεδομένων και να εγείρει καίρια ερωτήματα σχετικά με τα ζητήματα των κρατικών παρακολουθήσεων.
Το BuzzFeed News κατάφερε να συγκεντρώσει και να αναλύσει έναν αμέτρητο αριθμό εικόνων των εναέριων παρακολουθήσεων, χάρη στο Flightradar24, έναν δικτυακό τόπο που καταγράφει πτήσεις, για ένα χρονικό διάστημα περίπου 3,5 μηνών, από τα μέσα Αυγούστου, μέχρι τον Δεκέμβριο, ταυτοποιώντας έτσι ένα σύνολο 200 ομοσπονδιακών αεροπλάνων, που πετούσαν στον εναέριο χώρο των ΗΠΑ.
Πολύ σύντομα, οι δημοσιογράφοι του BuzzFeed κατάλαβαν ότι τα γεωγραφικά σημεία πάνω από τα οποία διεξάγονταν οι πτήσεις, δεν ήταν τυχαία και πολύ συχνά συνέπιπταν μεταξύ τους. Η απεικόνιση των διαδρομών στον χάρτη έφερε στην δημοσιότητα πολύτιμες πληροφορίες για την συχνότητα των πτήσεων και τις αποστάσεις που διένυαν τα αεροπλάνα.
Οι Ομοσπονδιακές Αρχές ποτέ δεν συζήτησαν ανοιχτά τους λόγους αυτών των ιδιωτικών πτήσεων, αλλά δήλωσαν στο BuzzFeed, ότι τα αεροπλάνα τους δεν διεξήγαγαν μαζικές παρακολουθήσεις πολιτών, παρά μόνο στόχευαν στον εντοπισμό υπόπτων για εμπλοκή σε συγκεκριμένο αριθμό εγκληματικών ενεργειών.
Οι εξηγήσεις που δόθηκαν από τις μυστικές υπηρεσίες δεν φαίνεται να έπεισαν. Έτσι, στις 12 Απριλίου 2016 ο Peter Aldhous υπογράφει δεύτερο άρθρο, με το οποίο δίνει συνέχεια στο θέμα με την αντίδραση νομικών οι οποίοι επισημαίνουν την υποχρέωση των αρχών να εξασφαλίζουν ένταλμα προτού “σηκώσουν στον αέρα κατασκόπους- αεροπλάνα”.
Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο τα κυκλικά σχέδια στους χάρτες που αποτυπώθηκαν με τη χρήση της δημοσιογραφίας δεδομένων και με μία ευκρινή οπτικοποίησή τους από το BuzzFeed, αποδεικνύουν τη συστηματική παρακολούθηση για περισσότερους από τέσσερις μήνες περιοχών στο εσωτερικό των ΗΠΑ.
Οι αποκαλύψεις μάλιστα οδήγησαν έγκριτους νομικούς και γερουσιαστές τόσο των Δημοκρατικών, όσο και των Ρεπουμπλικάνων να ζητούν την τροποποίηση της πράξης εξουσιοδότησης της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας ώστε οι Ομοσπονδιακές υπηρεσίες να είναι υποχρεωμένες να ζητούν ένταλμα για τις παρακολουθήσεις με καταγραφή εικόνας από αέρος, ώστε να προστατεύεται το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα των πολιτών.
Στις 24 Ιουλίου 2016 ο ίδιος δημοσιογράφος επανέρχεται με ένα τρίτο ρεπορτάζ και μία νέα οπτικοποίηση που βασίστηκε στην ανάλυση δεδομένων που του παρείχαν τα σήματα των αναμεταδοτών που στέλνονται από αεροσκάφη. Τα δεδομένα που καταγράφηκαν αφορούν τα αεροσκάφη που πετούσαν πάνω από το Κλίβελαντ των ΗΠΑ σε μία περίοδο έντασης και που αναμενόταν διαδηλώσεις κατά τη διάρκεια της Εθνικής Συνέλευση των Ρεπουμπλικάνων. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ τρία ελικόπτερα υπό τη διαχείριση της DHS ακολουθούμενα από δύο ακόμα ελικόπτερα τύπου Chopper, όλα εγγεγραμμένα σε μία “μυστηριώδη” εταιρεία που τα στοιχεία δείχνουν πως είναι “βιτρίνα” της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης. Στο γραφικό που παρουσιάζει το ρεπορτάζ κάθε μοναδική καταγραφή αναμετάδοσης για κάθε αεροσκάφος ενώνεται με γραμμές για να δείξει το συνολικό συστηματοποιημένο σχέδιο. Οι γραμμές έχουν τρία διαφορετικά χρώματα μεταξύ τους με τις πράσινες γραμμές να αφορούν τα αεροσκάφη που καθοδηγούνταν από την DHS, τις μωβ του Ohio Department of Public Safety και τις πορτοκαλί γραμμές όπου αφορούν την εταιρεία Midwest Aerial Imaging η οποία φέρεται να είναι επίσης “βιτρίνα” της κυβέρνησης. Μάλιστα ο δημοσιογράφος επισημαίνει πως κάποιες εκ των πτήσεων δεν καταγράφηκαν στις σχετικές ιστοσελίδες που καταγράφουν την κίνηση από αέρος αφήνοντας αιχμές πως μπορεί η κυβέρνηση να προχώρησε σε μεθόδους λογοκρισίας. Επιπλέον τόσο το Κλίβελαντ, όσο και η Φιλαδέλφεια όπου θα φιλοξενούσε την αντίστοιχη διαδικασία των δημοκρατικών από τον Ιούνιο παρακολουθούνταν από αέρος από μία εταιρεία που στο παρελθόν έκανε χάρτες 3D του Αφγανιστάν για τον Αμερικανικό στρατό. Οι πανομοιότυπες κινήσεις των αεροσκαφών επίσης καταγράφονται σε γραφικό του ρεπορτάζ.
Στη 1 Αυγούστου 2016 ο Aldhous με νέο ρεπορτάζ και νέες αναλύσεις δεδομένων παρουσιάζει γραφικά που αποδεικνύουν ότι οι υπηρεσίες εσωτερικής ασφάλειας παρακολουθούσαν την περιοχή διεξαγωγής του Συνεδρίου των Δημοκρατικών πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την ολοκλήρωσή του. Ειδικότερα τα γραφικά απεικονίζουν χάρτες της Φιλαδέλφεια σε μία περίοδο οκτώ ημερών και αναδεικνύουν πως αεροσκάφη της ομοσπονδιακής, πολιτειακής και τοπικής κυβέρνησης πετούσαν πάνω από την Φιλαδέλφεια. Και σε αυτή την περίπτωση οι πορεία τους καταγράφεται με γραμμές που ενώνονται με βάση τα στοιχεία που συλλέχθηκαν από το σήμα που στέλνουν στους αναμεταδότες με στόχο την απεικόνιση της γενικής εικόνας. Παράλληλα ο δημοσιογράφος συγκρίνει με αντίστοιχο γράφημα και τις πτήσεις κατά τη διάρκεια, πριν και μετά το Συνέδριο των Ρεπουμπλικανών. Και στις δύο περιπτώσεις είναι ενδιαφέρον πως αυξάνονται οι πτήσεις, σε συγκεκριμένα σημεία και με συγκεκριμένα συστηματοποιημένα σχέδια όσο πλησιάζει η ημέρα έναρξης των εργασιών, αλλά και πως ιδιαίτερα στη δεύτερη περίπτωση επεκτείνονται οι πτήσεις και πάνω από τα σημεία των διαδηλώσεων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι όπως περιγράφουν οι ίδιοι η επεξεργασία και η ανάλυση των δεδομένων που συλλέχθηκαν από το Flightradar24, πραγματοποιήθηκε από το BuzzFeed News με την χρήση των R και Python και στη συνέχεια το σύνολό τους ανέβηκε στο Cardo DB, για την δημιουργία ενός νέου dataset, που περιελάμβανε όλες τις διαδρομές των πτήσεων των ομοσπονδιακών αεροπλάνων, με την βοήθεια του γεωγραφικού συστήματος PostGIS. Η οπτικοποίηση των πτήσεων υλοποιήθηκε με την χρήση του CartoDB.js, μιας βιβλιοθήκης Στατικών Χαρτών και JavaScript γραφικών, οι οποίοι συνδύαζαν QGIS μαζί με την CartoDB.
Πηγές:
BuzzFeed_1
BuzzFeed_2
BuzzFeed_3
BuzzFeed_4
community.globaleditorsnetwork.org
medium.com
