Του Danny Lämmerhirt
Συντακτική ομάδα: Ana Brandusescu, Carlos Iglesias, Danny Lämmerhirt, Stefaan Verhulst (με αλφαβητική σειρά)
Η παρουσία ανοικτών δεδομένων συχνά αναφέρεται ως βασική απαίτηση για την «ανοικτή διακυβέρνηση». Για παράδειγμα, μια στρατηγική για τα ανοικτά δεδομένα αναθεωρείται ως βασική συνιστώσα πολλών σχεδίων δράσης που υποβάλλονται στο Open Government Partnership. Ωστόσο, ελάχιστος χρόνος δαπανάται για την αξιολόγηση του τρόπου με τον οποίο διαχειρίζονται τα ανοιχτά δεδομένα ή για τον τρόπο με τον οποίο εναρμονίζονται με την ανοικτή διακυβέρνηση. Για παράδειγμα, δεν είναι γνωστό το κατά πόσο οι αρχές και οι πρακτικές που πρεσβεύει η ανοικτή διακυβέρνηση – όπως η διαφάνεια, η λογοδοσία, το επίκεντρο στο ρόλο του τελικού χρήστη, ο σχεδιασμóς που βασίζεται στη ζήτηση – οδηγούν επίσης στη λήψη αποφάσεων σχετικά με την κυκλοφορία των ανοικτών δεδομένων.
Ταυτόχρονα, η διακυβέρνηση δεδομένων έχει γίνει πιο πολύπλοκη και οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων για τα ανοικτά δεδομένα έρχονται αντιμέτωποι με την αυξημένη ανησυχία που επικρατεί, όσον αφορά την προστασία της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων. Η πρόσφατη εφαρμογή του γενικού κανονισμού για την προστασία των δεδομένων της ΕΕ (GDPR) έχει ενισχύσει την παγκόσμια ευαισθητοποίηση, σχετικά με την ανάγκη πρόληψης και μετριασμού των κινδύνων που απορρέουν από τη γνωστοποίηση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ενώ έχει επηρεάσει επίσης την ανοιχτή κοινότητα δεδομένων. Πριν από το άνοιγμα των δεδομένων, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ο προβληματισμός σχετικά με τις παραβιάσεις των δεδομένων, την κατάχρηση των προσωπικών πληροφοριών και τις πιθανότητες κακόβουλων συμπερασμάτων από τα διαθέσιμα στο κοινό δεδομένα. Με τη σειρά τους, ζητήματα για το πώς να διατηρηθούν τα υπάρχοντα προγράμματα ανοικτών δεδομένων, ο χρήστης στο επίκεντρο και η δημοσίευση με κάποιο απώτερο σκοπό κερδίζουν έδαφος.
Για να κατανοήσουμε καλύτερα τις πρακτικές και τις προκλήσεις της διακυβέρνησης ανοικτών δεδομένων, έχουμε σκιαγραφήσει μια ερευνητική ατζέντα σε μια προηγούμενη ανάρτηση. Από τότε, και ίσως ως αποτέλεσμα, η διακυβέρνηση έχει αναδειχθεί ως ένα σημαντικό θέμα για την ανοιχτή κοινότητα δεδομένων. Το κοινό που συμμετείχε στο 5ο Διεθνές Συνέδριο Ανοικτών Δεδομένων (IODC) στο Μπουένος Άιρες θεωρεί τη διακυβέρνηση των ανοιχτών δεδομένων ως το πιο σημαντικό θέμα συζήτησης. Για παράδειγμα, στις συζητήσεις γύρω από τις αρχές του Χάρτη Ανοιχτών Δεδομένων, κατά τη διάρκεια και πριν από την IODC αναγνωρίστηκε ο ρόλος μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης διακυβέρνησης όσον αφορά τον χειρισμό, την ανταλλαγή και τη δημοσίευση δεδομένων. Κάποιοι καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το κίνημα ανοικτών δεδομένων έχει συμβάλλει στην καλύτερη διακυβέρνηση, τις δεξιότητες, τις τεχνολογίες διαχείρισης δημόσιων πληροφοριών που αποτελούν τεράστια μακροπρόθεσμη αξία για την κυβέρνηση. Αλλά τι χαρακτηρίζει την διακυβέρνηση ανοικτών δεδομένων;
Κατανοώντας την διακυβέρνηση ανοικτών δεδομένων
Για να διευρύνουμε την προηγούμενη προσέγγιση και να επεκτείνουμε την κοινότητα που ασχολείται με την διακυβέρνηση ανοικτών δεδομένων, διοργανώθηκε ένα εργαστήριο στο Συμπόσιο Ερευνών Ανοικτών Δεδομένων το 2018. Φέρνοντας κοντά επαγγελματίες από τον χώρο των ανοικτών δεδομένων, δημόσιους υπαλλήλους και ερευνητές, εστιάσαμε στα εξής:
- Τι είναι η ανοικτή διακυβέρνηση δεδομένων;
- Πότε μπορούμε να μιλάμε για «καλή» διακυβέρνηση ανοικτών δεδομένων και
- Πώς μπορεί η ερευνητική κοινότητα να βοηθήσει τους υπεύθυνους για τη λήψη αποφάσεων όσον αφορά την «καλή» διακυβέρνηση ανοικτών δεδομένων;
Σε αυτή τη σύνοδο, η διακυβέρνηση ανοικτών δεδομένων ορίστηκε ως η αλληλεπίδραση των κανόνων, των προτύπων, των εργαλείων, των αρχών, των διαδικασιών και των αποφάσεων που επηρεάζουν τα κυβερνητικά δεδομένα που ανοίγονται, τον τρόπο και από ποιον (ανοίγονται). Στη συνέχεια διερευνήσαμε τα πολλαπλά επίπεδα που μπορούν να επηρεάσουν την διακυβέρνηση ανοικτών δεδομένων.
Ακολουθούν ενδεικτικά πιθανά ερωτήματα για την έναρξη της χαρτογράφησης των επιπέδων διακυβέρνησης ανοικτών δεδομένων. Δεδομένου ότι αντανακλούν τις εμπειρίες των συμμετεχόντων στο εργαστήριο, τα θεωρούμε ως σημεία εκκίνησης για μια νέα εθνογραφική και περιγραφική έρευνα σχετικά με τις καθημερινές πρακτικές διακυβέρνησης ανοικτών δεδομένων από τις εκάστοτε κυβερνήσεις.
Το επίπεδο Διαχείρισης
Οι κυβερνήσεις μπορούν να αποφασίσουν για την κυκλοφορία των δεδομένων σε διάφορα επίπεδα. Η μελέτη της διαχειριστικής πλευράς της διακυβέρνησης των δεδομένων θα μπορούσε να εξετάσει τις μεθόδους και τις πρακτικές λήψης αποφάσεων. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να αναλυθεί ο τρόπος με τον οποίο οι κυβερνήσεις εκτιμούν το δημόσιο ενδιαφέρον για τα σύνολα δεδομένων τους – μέσω μηχανισμών αίτησης δεδομένων, έρευνας χρηστών ή συμμετοχικών εργαστηρίων; Τι συνήθεις διαδικασίες εφαρμόζουν οι κυβερνήσεις για να αλληλεπιδράσουν με άλλες κυβερνήσεις και το κοινό; Για παράδειγμα, πώς οι κυβερνήσεις σχεδιάζουν διαδικασίες ρουτίνας που αφορούν αιτήματα για ανοικτά δεδομένα; Πώς καταρρίπτονται οι διαφωνίες σχετικά με την ανοικτή κυκλοφορία δεδομένων; Πώς οι κυβερνήσεις επιτρέπουν στο κοινό να αντιμετωπίσει τη μη δημοσίευση; Μπορούμε επίσης να μελετήσουμε τους υπολογισμούς κόστους-οφέλους και παρόμοιες μεθοδολογίες για την αξιολόγηση των δεδομένων και τον τρόπο με τον οποίο ενημερώνουν τις κυβερνήσεις ποια δεδομένα θεωρούνται κρίσιμα και αναμένεται να φέρουν αποδόσεις και κοινωνικά οφέλη.
Η κατανόηση της διακυβέρνησης ανοικτών δεδομένων θα απαιτούσε επίσης να μελετηθούν οι τρόποι με τους οποίους η διαχείριση ανοιχτών δεδομένων, ο καθαρισμός και η δημοσίευση τους είναι αυτοδιαχειρίσιμα. Οι κυβερνήσεις μπορούν να επιλέξουν να οργανώσουν την δημοσίευση και συντήρηση ανοικτών δεδομένων εσωτερικά ή να αναζητήσουν συνεργατικές προσεγγίσεις, αλλιώς γνωστές από τις κοινότητες δεδομένων όπως το OpenStreetMaps.
Ένα άλλο βασικό στοιχείο είναι η χρηματοδότηση και η βιωσιμότητα. Η χρηματοδότηση μπορεί να επηρεάσει τη διαχείριση σε πολλαπλά επίπεδα – από τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης δεξιοτήτων, έως την επένδυση σε καινοτομίες προσωπικού και εναλλακτικά επιχειρηματικά μοντέλα για κυβερνητικούς οργανισμούς που παράγουν έσοδα από σύνολα δεδομένων υψηλής αξίας. Πώς είναι αυτά τα μοντέλα προϋπολογισμού και βιωσιμότητας; Πώς χρηματοδοτούνται επί του παρόντος οι πρωτοβουλίες ανοικτών δεδομένων, υπό ποιους όρους, για πόσο χρονικό διάστημα, από ποιον και για ποιο λόγο; Και πώς οι κυβερνήσεις συμβιβάζουν τη δημοσίευση συνόλων δεδομένων υψηλής αξίας με την ανάγκη παροχής εισοδήματος στους δημόσιους κρατικούς φορείς; Αυτά τα ερωτήματα αποκτούν μεγαλύτερη σημασία καθώς οι κυβερνήσεις προχωρούν προς την αξιολόγηση και τη δημοσίευση συνόλων δεδομένων υψηλής αξίας.
Ανοικτή διακυβέρνηση και διαχείριση: Σε ποιο βαθμό η διαχείριση καθοδηγείται από την ανοικτή διακυβέρνηση; Για παράδειγμα, πόσο συμμετοχικές, διαφανείς και υπεύθυνες είναι οι διαδικασίες και οι πρακτικές λήψης αποφάσεων; Πώς οι κυβερνήσεις δημιουργούν σήμερα χώρο για πιο ανοικτή διακυβέρνηση στις διαδικασίες διαχείρισης; Οι κυβερνήσεις εφαρμόζουν πιο συνεργατική διαχείριση δεδομένων με κοινότητες, για παράδειγμα για τη διατήρηση, την ενημέρωση, την επαλήθευση κυβερνητικών δεδομένων;
Το επίπεδο Νομιμοποίησης και Πολιτικής
Η αλληλεπίδραση μεταξύ των νομικών πλαισίων και των πολιτικών: Οι πολιτικές για τα ανοικτά δεδομένα λειτουργούν μεταξύ άλλων νομικών πλαισίων και πολιτικών, τα οποία μπορούν να συμπληρώνουν, να επιτρέπουν ή να περιορίζουν το εύρος των ανοιχτών δεδομένων. Νέα πλαίσια, όπως το GDPR, αλλά και το υφιστάμενο δικαίωμα ενημέρωσης και ελευθερίας έκφρασης, θέτουν το ερώτημα πώς το νομικό περιβάλλον επηρεάζει τη συμπεριφορά και την καθημερινή λήψη αποφάσεων γύρω από τα ανοιχτά δεδομένα. Για να απαντηθούν τέτοιες ερωτήσεις, θα μπορούσαμε να μελετήσουμε τον λόγο και την αλληλεπίδραση μεταξύ των πολιτικών για τα ανοικτά δεδομένα, καθώς και των συναφών πολιτικών, όπως οι έξυπνες πόλεις ή οι πολιτικές ψηφιοποίησης.
Εφαρμογή του νόμου και των πολιτικών: Επιπλέον, πώς είναι σχεδιασμένα τα πλαίσια για τα ανοιχτά δεδομένα για να οδηγήσουν στην εφαρμογή τους; Πώς αντιμετωπίζουν την κυβερνητική αποκέντρωση; Η διακυβέρνηση ανοικτών δεδομένων πρέπει να εκτείνεται σε όλα τα κυβερνητικά επίπεδα, για να ξεκλειδώνει δεδομένα από όλα τα κυβερνητικά επίπεδα. Ποιες προσεγγίσεις πειραματίζονται στον συντονισμό της εφαρμογής των πολιτικών σε όλες τις δικαιοδοσίες και τα κυβερνητικά παραρτήματα; Σε ποιους οργανισμούς ισχύουν οι πολιτικές ανοιχτών δεδομένων και πώς ενεργοποιούν ή περιορίζουν τις επιλογές γύρω από τα ανοιχτά δεδομένα; Ποιες υπηρεσίες ορίζουν και προωθούν τα ανοικτά δεδομένα και πώς επηρεάζει αυτό το ζήτημα την υιοθέτηση και βιωσιμότητα των πρωτοβουλιών για τα ανοικτά δεδομένα;
Ανοικτή διακυβέρνηση του δικαίου και της πολιτικής: Εκτός από τη μελέτη της αλληλεπίδρασης της προστασίας της ιδιωτικής ζωής, του δικαιώματος στην πληροφόρηση και των πολιτικών για τα ανοικτά δεδομένα, πώς θα μπορούσαν τα δεδομένα να επωφεληθούν από πολιτικές που επιτρέπουν ανοικτή διακυβέρνηση και συμμετοχή των πολιτών; Οι κυβερνήσεις αναπτύσσουν πιο ολοκληρωμένες στρατηγικές για ανοικτή διακυβέρνηση και ανοικτά δεδομένα και, εάν ναι, ποιες πολιτικές και νομικοί μηχανισμοί υπάρχουν; Εάν ναι, πώς αυτοί οι νόμοι και οι πολιτικές επιτρέπουν άλλες πτυχές της διακυβέρνησης των ανοιχτών δεδομένων, συμπεριλαμβανομένης της πιο συμμετοχικής διαχείρισης, ουσιαστικότερης και νομικά ενισχυμένης συμμετοχής των πολιτών;
Το επίπεδο Τεχνικών και Προτύπων
Οι κυβερνήσεις μπορούν να έχουν διαφορετικά τεχνικά πρότυπα για την επεξεργασία και δημοσίευση δεδομένων, από την παραγωγή δεδομένων ,έως τις διαδικασίες διασφάλισης ποιότητας. Ορισμένες έρευνες εξετάζουν τους τρόπους με τους οποίους τα πρότυπα για τα ανοικτά δεδομένα μεταβάλλουν τον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις επεξεργάζονται πληροφορίες. Άλλοι ισχυρίζονται ότι η ανάπτυξη προτύπων δεδομένων είναι η αναφορά του τρόπου με τον οποίο οι κυβερνήσεις σχεδιάζουν τους πολίτες, κυρίως για τεχνολογικά καταρτισμένα ακροατήρια.
Τα πρότυπα (δεδομένων) δεν αντιπροσωπεύουν μόνο, αλλά παρεμβαίνουν στον τρόπο λειτουργίας των κυβερνήσεων. Ως εκ τούτου, θα μπορούσαν να μεταβάλλουν ουσιαστικά τους τρόπους με τους οποίους η κυβέρνηση δημοσιεύει πληροφορίες. Με αυτό τον τρόπο κατανοούμε, πώς τα πρότυπα επιτρέπουν την ανθεκτικότητα έναντι της αλλαγής, ιδίως όταν αντιμετωπίζουν αλλαγές στην πολιτική ηγεσία;
Από την άλλη πλευρά, τα περισσότερα κυβερνητικά συστήματα δεδομένων δεν σχεδιάζονται για ανοικτά δεδομένα. Πολύ συχνά, οι κυβερνήσεις αγωνίζονται να μετατρέψουν τεράστιους όγκους κυβερνητικών δεδομένων σε ανοικτά δεδομένα χρησιμοποιώντας χειροκίνητες μεθόδους. Τα παλαιά συστήματα ΤΠ που δεν έχουν κατασκευαστεί για την υποστήριξη ανοικτών δεδομένων δημιουργούν πρόσθετες προκλήσεις για την ανάπτυξη τεχνικής υποδομής, αλλά δεν υπάρχει ενιαία παγκόσμια λύση για την υποδομή δεδομένων. Πώς θα μπορούσαν τότε οι κυβερνήσεις να μεταβάλλουν την τεχνική τους υποδομή για να μπορέσουν να δημοσιεύσουν αποτελεσματικά τα ανοικτά δεδομένα;
Ανοιχτή διακυβέρνηση και το επίπεδο τεχνικών προτύπων: Εάν τα πρότυπα μπορούν να θεωρηθούν ως «γέφυρες» ή εργαλεία συνεργασίας, πώς θα μπορούσε η ανοικτή διακυβέρνηση να ενημερώσει για τη δημιουργία τεχνικών προτύπων; Οι κυβερνήσεις πειραματίζονται με ανοιχτά πρότυπα και, αν ναι, ποια πρότυπα αναπτύσσονται, σε ποιο βαθμό, και χρησιμοποιώντας ποια προσέγγιση διακυβέρνησης;
Το επίπεδο της Ικανότητας
Οι καινοτομίες του προσωπικού ενδέχεται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην διακυβέρνηση ανοικτών δεδομένων. Ποιος είναι ο ρόλος των επικεφαλής δεδομένων για τη βελτίωση της ανοικτής διακυβέρνησης δεδομένων; Θα μπορούσαν τα συνηθισμένα ανεπίσημα δίκτυα επιμελητών ανοικτών δεδομένων εντός της κυβέρνησης και μερικών «πρωταθλητών» ανοικτών δεδομένων να ανοίξουν ανοικτά δεδομένα μόνο; Τι ρόλο διαδραματίζουν αυτές οι καινοτομίες κατά τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την ανοικτή προστασία δεδομένων και δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα; Θα μπορούσαν οι κυβερνήσεις να βασίζονται αποκλειστικά σε ανώτερους κυβερνητικούς αξιωματούχους για την εκτέλεση στρατηγικών ανοικτών δεδομένων; Ποιος άλλος εμπλέκεται στη διαδικασία λήψης αποφάσεων γύρω από την κυκλοφορία ανοικτών δεδομένων; Ποια είναι τα κίνητρα και τα αντικίνητρα για τους υπαλλήλους να αυξήσουν την ανταλλαγή δεδομένων; Όπως ανέφερε ένας συμμετέχων στη συνάντηση: «Δεν έχω βιώσει ποτέ ότι ένας δημόσιος υπάλληλος προωθείται για την ανταλλαγή δεδομένων». Αυτό προκαλεί το ερώτημα εάν και πώς οι κυβερνήσεις αξιολογούν επί του παρόντος τις μετρήσεις απόδοσης που υποστηρίζουν το άνοιγμα δεδομένων. Ποια άλλα μοντέλα θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ανταμοιβή της κοινής χρήσης και της δημοσίευσης; Σε ένα περιβάλλον μειωμένης δημόσιας χρηματοδότησης, υπάρχουν ευκαιρίες για τις κυβερνήσεις να ενσωματώσουν την ανοικτή δημοσίευση δεδομένων σε υπάρχοντα κανάλια εμπλοκής με το κοινό;
Ανοικτή διακυβέρνηση και ικανότητα: Η ανοικτή διακυβέρνηση μπορεί να απαιτεί ορισμένες ικανότητες από την εκάστοτε κυβέρνηση, αλλά θα μπορούσε επίσης να συμβάλει στη δημιουργία νέων ικανοτήτων. Αυτό μπορεί να ισχύει για το προσωπικό, αλλά και για πόρους όπως ο χρόνος ή η υποδομή. Πώς παρέχουν οι κυβερνήσεις και αντλούν ικανότητες από τις προσεγγίσεις ανοικτής διακυβέρνησης και τι μπορεί να μάθουν για άλλες προσεγγίσεις διακυβέρνησης ανοικτών δεδομένων;
Μελλοντικά βήματα:
Με αυτό τον χάρτη των στοιχείων διακυβέρνησης δεδομένων ως σημείο εκκίνησης, θα θέλαμε να διεξαγάγουμε εμπειρική έρευνα για να διερευνήσουμε πώς λειτουργεί η διακυβέρνηση ανοικτών δεδομένων. Ένα αυξανόμενο σύνολο εθνογραφικών ερευνών υποδηλώνει ότι οι τεχνολογικές καινοτομίες όπως η αλγοριθμική λήψη αποφάσεων, τα ανοικτά δεδομένα ή οι πρωτοβουλίες έξυπνων πόλεων είναι «πολλαπλάσια» – κάτι που σημαίνει ότι μπορούν να εφαρμοστούν με πολλούς τρόπους από διαφορετικούς ανθρώπους, που προκύπτουν σε διάφορα πλαίσια.
Με μια τέτοια αντίληψη, θα θέλαμε να αναπτύξουμε εμπειρικές μελέτες περιπτώσεων για να διερευνήσουμε πώς λειτουργεί η διακυβέρνηση ανοικτών δεδομένων. Η προτεινόμενη ερευνητική μας προσέγγιση περιλαμβάνει τα ακόλουθα βήματα:
- Η χαρτογράφηση του σύμπαντος: Προσδιορισμός των υπαλλήλων του δημόσιου τομέα και των δημοσίων υπαλλήλων που συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο τα δεδομένα διαχειρίζονται, μοιράζονται και δημοσιεύονται ανοικτά (αυτό βοηθά να προσεγγίσουμε τους πραγματικούς υπεύθυνους λήψης αποφάσεων και να μάθουμε από αυτά).
- Περιγράφοντας πώς και σε ποια βάση (νομικ, οργανωτικό & γραφειοκρατικό, τεχνολογικό, οικονομικό επίπεδο κ.λπ.), ποιοι άνθρωποι λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με το τι δημοσιεύεται και γιατί.
- Παρατήρηση και περιγραφή των διαφορετικών προσεγγίσεων για την διακυβέρνηση ανοικτών δεδομένων, εξετάζοντας τους παράγοντες που επιτρέπουν και περιορίζουν το άνοιγμα δεδομένων.
- Περιγράψτε τα κενά και τους τομείς βελτίωσης όσον αφορά την διακυβέρνηση ανοικτών δεδομένων, καθώς και τις βέλτιστες πρακτικές.
Αυτό μπορεί να αποτυπώσει πώς η διακυβέρνηση ανοικτών δεδομένων γίνεται σημαντικό πεδίο δράσης για τις κυβερνήσεις, υπό ποιες συνθήκες και γιατί. Εάν είστε κυβερνητικός υπάλληλος ή δημόσιος υπάλληλος που εργάζεστε με (ανοικτά) δεδομένα και επιθυμείτε να μοιραστείτε τις εμπειρίες σας, θα θέλαμε να σας ακούσουμε!
