Είναι επικίνδυνο μια χούφτα εταιρειών να ελέγχει τον τρόπο με τον οποίο μοιράζονται ιδέες και απόψεις. Ίσως χρειάζεται ένας ρυθμιστής.
Σήμερα, ο Παγκόσμιος Ιστός «κλείνει» τα 29. Το φετινό έτος αποτελεί ένα ορόσημο στην ιστορία του Ιστού: για πρώτη φορά θα ξεπεράσουμε το σημείο ανατροπής, καθώς περισσότερο από το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού θα είναι συνδεδεμένο στο διαδίκτυο.
Όταν μοιράζομαι αυτή τη συναρπαστική είδηση με τους ανθρώπους, συνήθως παίρνω μία από τις δύο αντιδράσεις:
- Πώς να συνδέσουμε και το άλλο μισό του παγκόσμιου πληθυσμού;
- Είμαστε βέβαιοι ότι ο υπόλοιπος κόσμος θέλει να συνδεθεί στον Ιστό που διαθέτουμε σήμερα;
Οι απειλές για το διαδίκτυο, στις μέρες μας, είναι πραγματικές – από την παραπληροφόρηση και την αμφισβητούμενη πολιτική διαφήμιση έως την απώλεια ελέγχου των προσωπικών μας δεδομένων. Αλλά εξακολουθώ να είμαι αποφασισμένος να διασφαλίσω ότι ο Ιστός είναι ένας ελεύθερος, ανοιχτός, δημιουργικός χώρος – για όλους.
Αυτό το όραμα είναι εφικτό μόνο αν είμαστε όλοι συνδεδεμένοι στο και αν εξασφαλίσουμε ότι ο Ιστός λειτουργεί για τους ανθρώπους. Δημιούργησα το Ίδρυμα του Παγκόσμιου Ιστού για να αγωνιστεί για το μέλλον του. Εδώ είναι που πρέπει να εστιάσουμε τις προσπάθειές μας:
Να κλείσει το ψηφιακό χάσμα
Το χάσμα μεταξύ των ατόμων που έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο και εκείνων που δεν έχουν εμβαθύνει τις υφιστάμενες ανισότητες, ανισότητες που αποτελούν μία σοβαρή παγκόσμια απειλή. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός, πως είναι πιο πιθανό να μην έχετε πρόσβαση στο Διαδίκτυο εάν είστε γυναίκα, φτωχή, ζείτε σε μια αγροτική περιοχή ή μια χώρα με χαμηλό εισόδημα ή κάποιο συνδυασμό των παραπάνω. Το να είστε εκτός σύνδεσης σήμερα είναι σαν να αποκλείεστε από τις ευκαιρίες να μάθετε και να κερδίζετε, να έχετε πρόσβαση σε πολύτιμες υπηρεσίες και να συμμετέχετε σε δημοκρατικές συζητήσεις. Αν δεν επενδύσουμε σοβαρά στη γεφύρωση αυτού του χάσματος, ένα δισεκατομμύριο του παγκόσμιου πληθυσμού δεν θα έχει σύνδεση στο Διαδίκτυο μέχρι το 2042. Αυτή είναι μια ολόκληρη γενιά που μένει πίσω.
Το 2016, ο ΟΗΕ κηρύσσει την πρόσβαση στο Διαδίκτυο ως ένα ανθρώπινο δικαίωμα, ισότιμο με το καθαρό νερό, το ηλεκτρικό ρεύμα, το καταφύγιο και τα τρόφιμα. Αλλά μέχρι να καταστήσουμε την πρόσβαση στο Διαδίκτυο προσιτή σε όλους, δισεκατομμύρια ανθρώπων θα εξακολουθήσουν να στερούνται αυτού του βασικού δικαιώματος. Ο στόχος έχει τεθεί – ο ΟΗΕ ενέκρινε πρόσφατα το όριο της Συμμαχίας για Οικονομικά Προσιτό: 1GB δεδομένων κινητής τηλεφωνίας για λιγότερο από 2% του μέσου μηνιαίου εισοδήματος. Η πραγματικότητα, ωστόσο, είναι ότι εξακολουθούμε να απέχουμε πολύ από την επίτευξη αυτού του στόχου – σε ορισμένες χώρες, το κόστος 1GB ευρυζωνικών υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας κοστίζει πάνω από το 20% του μέσου μηνιαίου εισοδήματος.
Τι θα χρειαστεί για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος; Πρέπει να υποστηρίξουμε πολιτικές και επιχειρηματικά μοντέλα που επιτρέπουν στις φτωχότερες χώρες του κόσμου την σύνδεση μέσω λύσεων δημόσιας πρόσβασης , όπως τα δίκτυα της κοινότητας και οι δημόσιες πρωτοβουλίες wifi. Πρέπει να επενδύσουμε στη διασφάλιση της αξιόπιστης πρόσβασης των γυναικών και των κοριτσιών και να τις ενισχύσουμε μέσω της κατάρτισης σε θέματα ψηφιακών δεξιοτήτων.
Να κάνουμε το Διαδίκτυο να λειτουργεί για τους ανθρώπους
Ο Ιστός που πολλοί συνδέονταν χρόνια πριν δεν είναι αυτό που οι νέοι χρήστες θα συναντήσουν σήμερα. Αυτό, που κάποτε ήταν μια πλούσια επιλογή ιστολογίων και ιστοσελίδων, έχει συμπιεστεί υπό το ισχυρό βάρος μερικών κυρίαρχων πλατφορμών. Αυτή η συγκέντρωση δύναμης δημιουργεί ένα νέο σύνολο «φρούρησης», επιτρέποντας σε λίγες πλατφόρμες να ελέγξουν ποιες ιδέες και απόψεις προβάλλονται και διαμοιράζονται.
Αυτές οι κυρίαρχες πλατφόρμες είναι σε θέση να «κλειδώσουν» τη θέση τους δημιουργώντας φραγμούς για τους ανταγωνιστές. Εξαγοράζουν υποσχόμενες startups, αγοράζουν νέες καινοτομίες και προσλαμβάνουν τα κορυφαία ταλέντα του κλάδου. Προσθέστε σε αυτό και το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που τους δίνουν τα δεδομένα των χρηστών, ενώ περιμένουμε ότι τα επόμενα 20 χρόνια να είναι πολύ λιγότερο καινοτόμα από το τελευταία.
Επιπλέον, το γεγονός ότι η δύναμη είναι συγκεντρωμένη σε τόσο λίγες εταιρείες έχει καταστήσει δυνατή την κλιμακωτή εκμετάλλευση του Ιστού ως όπλου. Τα τελευταία χρόνια έχουμε δει την τάση για θεωρίες συνωμοσίας στις πλατφόρμες κοινωνικών μέσων, ενώ και οι ψεύτικοι λογαριασμοί Twitter και Facebook προκαλούν κοινωνικές εντάσεις, εξωτερικοί παράγοντες να παρεμβαίνουν στις εκλογές και εγκληματίες να κλέβουν προσωπικά δεδομένα.
Έχουμε εξετάσει τις ίδιες τις πλατφόρμες για απαντήσεις. Οι εταιρείες έχουν επίγνωση των προβλημάτων και καταβάλλουν προσπάθειες για την επίλυσή τους – με κάθε αλλαγή που μπορεί πιθανά να επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους. Η ευθύνη – και μερικές φορές και η επιβάρυνση – για τη λήψη αυτών των αποφάσεων εμπίπτει σε εταιρείες που έχουν δομηθεί έτσι ώστε περισσότερο να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους, παρά να μεγιστοποιήσουν το κοινωνικό όφελος. Ένα νομικό ή κανονιστικό πλαίσιο που να αποδίδει κοινωνικούς στόχους μπορεί να συμβάλει στη μείωση αυτών των εντάσεων.
Να συγκεντρωθούν περισσότερες φωνές στη συζήτηση για το μέλλον του Ιστού
Το μέλλον του Ιστού δεν αφορά μόνο όσους από εμάς είναι σήμερα συνδεδεμένοι, αλλά και αυτούς που δεν έχουν ακόμη συνδεθεί. Η σημερινή ισχυρή ψηφιακή οικονομία απαιτεί και ισχυρά πρότυπα που εξισορροπούν τα συμφέροντα, τόσο των εταιρειών, όσο και των διαδικτυακών πολιτών. Αυτό σημαίνει ότι θα έπρεπε να σκεφτόμαστε τον τρόπο με τον οποίο ευθυγραμμίζουμε τα κίνητρα του τομέα της τεχνολογίας με εκείνα των χρηστών και της κοινωνίας γενικότερα, και να προτρέπουμε για μια διαφορετική διατομή της κοινωνίας στη διαδικασία.
Δύο μύθοι περιορίζουν τη συλλογική μας φαντασία: ο μύθος ότι η διαφήμιση είναι το μόνο πιθανό επιχειρηματικό μοντέλο για τις διαδικτυακές εταιρείες και ο μύθος ότι είναι πολύ αργά για να αλλάξουμε τον τρόπο λειτουργίας των πλατφορμών. Και στα δύο σημεία, πρέπει να είμαστε λίγο πιο δημιουργικοί.
Ενώ τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο ιστός είναι περίπλοκα και μεγάλα, νομίζω ότι πρέπει να τα δούμε ως σφάλματα: προβλήματα υπάρχοντα κώδικα και των συστημάτων λογισμικού που έχουν δημιουργηθεί από τους ανθρώπους – και μπορούν να διορθωθούν από τους ανθρώπους. Ας δημιουργήσουμε ένα νέο σύνολο κινήτρων και θα ακολουθήσουν και οι αλλαγές στον κώδικα. Μπορούμε να σχεδιάσουμε έναν Ιστό που δημιουργεί ένα εποικοδομητικό και υποστηρικτικό περιβάλλον.
Σήμερα, θέλω να προκαλέσω όλους μας να έχουμε μεγαλύτερες φιλοδοξίες για το Διαδίκτυο. Θέλω ο Ιστός να αντανακλά τις ελπίδες μας και να εκπληρώνει τα όνειρά μας, αντί να μεγεθύνει τους φόβους μας και να εμβαθύνει τις διαιρέσεις μας.
Όπως είπε κάποτε ο αείμνηστος υποστηρικτής του Διαδικτύου, John Perry Barlow, «Ένας καλός τρόπος να επινοήσουμε το μέλλον είναι να το προβλέψουμε». Μπορεί να ακούγεται ουτοπικός, μπορεί να φανεί αδύνατο να επιτευχθεί μετά τα εμπόδια των δύο τελευταίων ετών, αλλά θέλω να φανταστούμε αυτό το μέλλον και να το οικοδομήσουμε.
Ας συγκεντρώσουμε τα πιο λαμπρά μυαλά από τις επιχειρήσεις, την τεχνολογία, την κυβέρνηση, την κοινωνία των πολιτών, τις τέχνες και τον ακαδημαϊκό κόσμο για να αντιμετωπίσουμε τις απειλές για το μέλλον του Ιστού. Στο Ίδρυμα του Παγκόσμιου Ιστού, είμαστε έτοιμοι να παίξουμε το ρόλο μας σε αυτή την αποστολή και να οικοδομήσουμε τον Ιστό που όλοι θέλουμε. Ας συνεργαστούμε για να το καταστήσουμε δυνατό.
* Ο Tim Berners-Lee είναι ο ιδρυτής του Παγκόσμιου Ιστού
