Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον πραγματοποιήθηκε την περασμένη Τετάρτη, 8 Μαρτίου, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ημερίδα με θέμα «Οι Ψευδείς Ειδήσεις στα Social Media ως διαμορφωτές της πραγματικότητας», παρουσία πολιτικών, εκπροσώπων των ΜΜΕ, εκπροσώπων της ακαδημαϊκής κοινότητας και πολιτών. Η εκδήλωση διοργανώθηκε με πρωτοβουλία του Ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Στέλιου Κούλογλου σε συνεργασία με τον Ιταλό Ευρωβουλευτή Curzio Maltese, τον Ισπανό Ευρωβουλευτή Miguel Urban και με την υποστήριξη της ευρωομάδας της Ευρωπαϊκής Αριστεράς (GUE/NGL).
Ο σκοπός της ημερίδας, της πρώτης που πραγματοποιήθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τις «Ψευδείς Ειδήσεις» (Fake News), ήταν διττός: αφενός να χαρτογραφηθεί το τοπίο που δημιουργείται σήμερα στα ΜΜΕ και στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, λόγω της διάδοσης ψευδών ειδήσεων, και αφετέρου η παρουσίαση προτάσεων για την αντιμετώπιση του φαινομένου.
Ομιλητές στην ημερίδα ήταν ο Επικεφαλής του ελληνικού παραρτήματος του School of Data, μέλος του Ιδρύματος Ανοικτής Γνώσης Ελλάδας (OK Greece) και Πρόεδρος του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ, Ανδρέας Βέγλης, ο Αμερικανός fake news writer Paul Horner, του οποίου οι ψευδείς ειδήσεις διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, ο Γάλλος blogger και εκπαιδευτής Michel Christophe, η Ισπανίδα δημοσιογράφος Clara Jiménez, υποψήφια για το Ευρωπαϊκό Βραβείο Δημοσιογραφίας 2017, και η Ισπανίδα επικοινωνιολόγος και δημοσιογράφος, Lidia Ucher.
Στην ομιλία του, στο πλαίσιο της εκδήλωσης, ο κ. Βέγλης, εκπροσωπώντας το Τμήμα Δημοσιογραφίας και το Ίδρυμα Ανοικτής Γνώσης Ελλάδας, σκιαγράφησε το φαινόμενο των ψευδών ειδήσεων, αναφέρθηκε στα είδη και τους τρόπους διακίνησης τους ανάλογα με τους σκοπούς που κάθε φορά εξυπηρετούν και τόνισε πως δεν πρόκειται για ένα καινούργιο γεγονός, καθώς ζητήματα αξιοπιστίας των ειδήσεων υπήρχαν ανέκαθεν. Ο κ. Βέγλης πραγματοποίησε ακόμη αναφορά στους τρόπους αντιμετώπισης και στον περιορισμό της διάδοσης των ψευδών ειδήσεων, μιλώντας για την ανάγκη ύπαρξης ενημερωμένου κοινού στην κατανάλωση των ειδήσεων, αλλά και εκπαιδευμένων δημοσιογράφων, οι οποίοι θα ανακόπτουν την περαιτέρω διάδοση της οποιασδήποτε ανακριβούς πληροφορίας. Ο ίδιος μάλιστα πραγματοποίησε εκτενή αναφορά στη σημασία της εκπαίδευσης των πολιτών, αλλά και των δημοσιογράφων σε ζητήματα εξακρίβωσης μίας είδησης, ενώ τόνισε την αξία που έχει στην όλη προσπάθεια η επαλήθευση περιεχομένου, είτε παράγεται από χρήστες στο διαδίκτυο, είτε δημοσιεύεται και αναπαράγεται από τα ΜΜΕ. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην ίδια κατεύθυνση συμβάλλει η χρήση και επαλήθευση ανοικτών δεδομένων στον πεδίο της ενημέρωσης, ως μέρος της ευρύτερης αξιοποίησης ανοικτών δεδομένων στους τομείς της διαφάνειας, της συμμετοχικότητας και της ανοικτής διακυβέρνησης. Ο κ. Βέγλης, επεσήμανε το έργο του Τμήματος Δημοσιογραφίας και του OK Greece πάνω στο ζήτημα των fake news, ενώ δεν παρέλειψε να μιλήσει για την συνεργασία των δύο φορέων και τις μελλοντικές δράσεις τους σε ό,τι αφορά την ανάκτηση και επιβεβαίωση περιεχομένου που διαχέεται στο διαδίκτυο και αναπαράγεται ως αληθές από τους χρήστες.
Από την πλευρά του, ο Paul Horner, o Αμερικανός δημοσιογράφος που ασχολείται για περισσότερο από έξι χρόνια με την παραγωγή και διάχυση ψευδών ειδήσεων στο διαδίκτυο, υποστήριξε ότι η πρόθεσή του είναι καλή, αλλά υπάρχουν κι εκείνοι που θα χρησιμοποιήσουν τις ψευδείς ειδήσεις με σκοπό το κέρδος ή την επιρροή. Χαρακτηριστικά για την περίπτωση του Προέδρου των ΗΠΑ Donald Trump, μίλησε για τον τρόπο με τον οποίο ο τελευταίος και οι υποστηρικτές του μεταχειρίστηκαν ψευδείς ειδήσεις ως αληθινές ή απαξίωσαν ειδήσεις που δεν ήταν της αρεσκείας τους, χαρακτηρίζοντας τες ως ψευδείς, με απώτερο στόχο να εξυπηρετήσουν συμφέροντας της δικής τους ατζέντας. Καταλήγοντας, ο ίδιος τόνισε πως πλέον η ακεραιότητα των δημοσιογράφων τίθεται σε αμφιβολία, όταν δεν ελέγχεται η αξιοπιστία κάθε είδησης.
Στη συνέχεια, Michel Christophe υποστήριξε ότι το κλειδί για την καταπολέμηση του φαινομένου των ψευδών ειδήσεων εντοπίζεται στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης του καταναλωτή των ειδήσεων μέσα από μεθόδους που αναπτύσσονται στη γαλλική Εκπαίδευση, τονίζοντας το γεγονός ότι η γαλλική κοινή γνώμη είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένη πάνω στο ζήτημα. Η Clara Jiménez από την συνεργατική δημοσιογραφική πλατφόρμα Maldito Bulo, εξήγησε πως το φαινόμενο των ψευδών ειδήσεων πυροδοτούν δύο λόγοι: το οικονομικό συμφέρον και η ιδεολογία που γεννά προκαταλήψεις. Σύμφωνα με τη Jiménez, οι αναγνώστες πρέπει να εμπλακούν περισσότερο, να μοιραστούν ή να διαδώσουν μια είδηση υπεύθυνα. Για τη σχέση των ψευδών ειδήσεων με την πολιτική και την κοινωνία, καθώς και τη σημασία που έχει αυτό για τη δημοκρατία και την δημοσιογραφία μίλησε η δημοσιογράφος Lidia Ucher.
Στ. Κούλογλου: «Απειλή για την Δημοκρατία οι ψευδείς ειδήσεις»
Στο περιθώριο της ημερίδας για της ψευδείς ειδήσεις, ο κ. Ανδρέας Βέγλης, φοιτητές του Τμήματος Δημοσιογραφίας και μέλη του OK Greece που έδωσαν το «παρόν» στις Βρυξέλλες είχαν την ευκαιρία να συναντηθούν και να συνομιλήσουν για τα ζητήματα ψευδών ειδήσεων και επαλήθευσης δεδομένων με τον Ευρωβουλευτή και δημοσιογράφο Στέλιο Κούλογλου, τον άνθρωπο που ανέλαβε την πρωτοβουλία της όλης διοργάνωσης. Ο κ. Κούλογλου, ανέφερε ότι τα fake news είναι ένα φαινόμενο που αφορά όχι απλώς την ενημέρωση των πολιτών, αλλά εγείρει και ένα πολύ σοβαρό ζήτημα δημοκρατίας, το οποίο πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα, με συγκεκριμένες προτάσεις που πρέπει να τεθούν υπό συζήτηση. Ο ίδιος σημείωσε ότι δυστυχώς η πρόσφατη προεκλογική εκστρατεία στις ΗΠΑ σημαδεύτηκε από τις ψευδείς ειδήσεις, οι οποίες επικράτησαν των αληθινών, κυρίως εξαιτίας των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης και της ταχείας διάδοσης που γνωρίζει το φαινόμενο αυτό μέσα από τις εν΄ λόγω πλατφόρμες και τις μηχανές αναζήτησης, οι οποίες με τη χρήση αλγορίθμων κατατάσσουν τις αναληθείς ειδήσεις στις πρώτες θέσεις, λόγω των προβολών που τυχαίνουν κάθε φορά από τους χρήστες.
Ο κ. Κούλογλου υποστήριξε ως λύση την εκπαίδευση των καταναλωτών των ειδήσεων και ειδικότερα των αυριανών καταναλωτών, των μικρών παιδιών, ήδη από τις τάξεις του Δημοτικού, κάνοντας λόγο για «ψηφιακό γραμματισμό». Επιπλέον, ανέφερε την ανάγκη ενημέρωσης από πολλαπλές και διαφορετικές πηγές, ώστε να υπάρχει μία όσο το δυνατό ακριβέστερη εικόνα της είδησης, ενώ τέλος μίλησε για συντονισμένη προσπάθεια και πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Διήμερο επαφών και δράσεων
Καλεσμένοι του κ. Κούλογλου, ο κ. Βέγλης και φοιτητές το Τμήματος Δημοσιογραφίας, μεταξύ των οποίων και μέλη του OK Greece είχαν την ευκαιρία να περάσουν ένα όμορφο και παραγωγικό διήμερο στις Βρυξέλλες στο περιθώριο της ημερίδας για τα Fake News. Το πρόγραμμα περιλάμβανε γνωριμία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τους Ευρωπαϊκούς θεσμούς, ξενάγηση στους χώρους συνεδριάσεων και στην αίθουσα της ολομέλειας του Ευρωκοινοβουλίου, καθώς και περίπατο στα αξιοθέατα του ιστορικού κέντρου της πόλης των Βρυξελλών. Η συνολική επίσκεψη στις Βρυξέλλες και η παρουσία του OK Greece και του κ. Βέγλη που εκπροσώπησε το Ίδρυμα, κρίνονται καθόλα επιτυχημένες, με τη διενέργεια επαφών και την ανταλλαγή απόψεων και τεχνογνωσίας πάνω σε ζητήματα επαλήθευσης δεδομένων και ειδησεογραφικής πληροφορίας, αλλά και με συζητήσεις για μελλοντικές δράσεις και πρωτοβουλίες για την καταπολέμηση του φαινομένου των ψευδών ειδήσεων.
