Υπέρμαχοι της φορολογικής δικαιοσύνης, διεθνείς παράγοντες και ειδικοί στα Ανοικτά Δεδομένα συναντήθηκαν από όλο τον κόσμο για να συνεργαστούν με το Διεθνές Ίδρυμα Ανοικτής Γνώσης στην επίτευξη των πρώτων βημάτων δημιουργίας μιας πιλοτικής βάσης δεδομένων αναφοράς ανα χώρα. Μια βάση δεδομένων σαν και αυτή μπορεί να επιτρέψει στον οποιονδήποτε να κατανοήσει τις δραστηριότητες των πολυεθνικών εταιρειών και να αποκαλύψει πιθανά συστήματα φοροδιαφυγής.
Η εν λόγω πρωτοβουλία αποτελεί ένα μέρος του πρότζεκτ «Open Data for Tax Justice» το οποίο στοχεύει στην δημιουργία ενός παγκόσμιου δικτύου ανθρώπων και οργανισμών που χρησιμοποιούν Ανοικτά Δεδομένα για την ενίσχυση της δημοσιογραφίας και της δημόσιας πολιτικής γύρω από ζητήματα φορολογικής δικαιοσύνης. Σε συνάρτηση με τα παραπάνω είναι και η αποστολή μας να ενθαρρύνουμε τις οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών να χρησιμοποιούν δεδομένα για την βελτίωση της ζωής των ανθρώπων. Στο παρόν άρθρο, η συνάδελφός μου Serah Rono και εγώ, μοιραζόμαστε τις εμπειρίες και τις γνώσεις που αποκομίσαμε από την συνάντηση.
Τι σημαίνει country by country reporting;
Εικόνα: Financial Transparency Coalition
Το Country-by-country reporting (CBCR) αποτελεί έναν μηχανισμό διαφάνειας που απαιτεί από τις πολυεθνικές εταιρείες να δημοσιεύουν πληροφορίες σχετικά με τις οικονομικές τους δραστηριότητες από όλες τις χώρες που δραστηριοποιούνται. Μεταξύ άλλων τέτοιες πληροφορίες είναι οι πληρωτέοι φόροι, ο αριθμός των ατόμων που απασχολούν και τα κέρδη που δηλώνουν. Η δημοσίευση αυτών των πληροφοριών μπορεί να φέρει στο φώς δομές ή τεχνικές που ενδέχεται να χρησιμοποιούν οι πολυεθνικές εταιρείες για να αποφύγουν την πληρωμή φόρων στη χώρα που λειτουργούν. Ένας τρόπος είναι η μεταφορά των κερδών ή των δραστηριοτήτων τους σε άλλη χώρα.
Το Φεβρουάριο του 2017, το Διεθνές Ίδρυμα Ανοικτής Γνώσης δημοσίευσε μια έκθεση την οποία συνυπογράφουν οι Alex Cobham, Jonathan Gray και Richard Murphy στην οποία εξετάζονται οι προοπτικές δημιουργίας μιας ανοικτής παγκόσμιας βάσης δεδομένων με τις φορολογικές εισφορές και τις οικονομικές δραστηριότητες πολυεθνικών εταιρειών, όπως μετρήθηκαν από το CBCR.
Οι συντάκτες της έκθεσης διαπίστωσαν ότι αυτή η βάση δεδομένων είναι εφικτή και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι θα μπορούσε να δημιουργηθεί σε πιλοτικό επίπεδο συγκεντρώνοντας στοιχεία από την καλύτερη υπάρχουσα πηγή δημόσιων CBCR πληροφοριών – δημοσιοποίηση στοιχείων που προέρχονται από τραπεζικά ιδρύματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης σύμφωνα με την οδηγία για τις Κεφαλαιακές απαιτήσεις IV (CRD IV) που ισχύει από το 2013. Σκοπός της πρωτοβουλίας ήταν να κάνουμε τα πρώτα βήματα προς τη δημιουργία αυτής της βάσης δεδομένων.
Τι καταφέραμε;
Από αριστερά προς τα δεξιά : Tim Davies (Open Data Services), Jonathan Gray (University of Bath/Public Data Lab), Tommaso Faccio (University of Nottingham/BEPS Monitoring Group), Oliver Pearce (Oxfam GB), Elena Gaita (Transparency International EU), Dorcas Mensah (University of Edinburgh/Tax Justice Network – Africa) and Serah Rono (Open Knowledge International). Φωτογραφία: Stephen Abbott Pugh
Η πρωτοβουλία οφείλει να είναι μια γρήγορη και αποτελεσματική διαδικασία που θα φέρει σε επαφή μια πολυ-επιστημονική ομάδα με σκοπό να δημιουργήσει και να δοκιμάσει πρότυπα πάνω σε τεχνικά προϊόντα.
Την Δευτέρα 24 και Τρίτη 25 Ιουλίου 2017, το Διεθνές Ίδρυμα Ανοικτής Γνώσης συγκέντρωσε μια ομάδα εμπειρογνωμόνων στους τομείς της φορολογικής δικαιοσύνης, της υπεράσπισης, της έρευνας και των ανοικτών δεδομένων, στο Friends House στο Λονδίνο, για να συνεργαστούν με προγραμματιστές από την ομάδα προϊόντων μας. Έπειτα ακολούθησε ένα τριήμερο σχεδιασμού και προεργασίας από τους προγραμματιστές μας. Όλα τα αποτελέσματα της συνάντησης είναι διαθέσιμα στο Google Drive, Github και hackmd.io.
Για να αντιληφθούμε καλύτερα την διαδικασία εύρεσης και κατανόησης των CRD IV δεδομένων παρακολουθήσαμε παρουσιάσεις ειδικών όπως του George Turner από το Tax Justice Network σχετικά με το μέγεθος της φοροδιαφυγής σε παγκόσμια κλίμακα, του Jason Braganza από το Tax Justice Network – Africa and Financial Transparency Coalition σχετικά με τους λόγους για τους οποίους οι αναπτυσσόμενες χώρες χρειάζονται δημόσιο CBCR (δες τη σχετική έκθεση για περισσότερες πληροφορίες) και του Oliver Pearce της Oxfam Great Britain για τις χρήσιμες πληροφορίες που αντλήθηκαν από την χρήση των CRD IV δεδομένων στο Opening the vaults και στο Following the money reports. Ακολούθησε μια παρουσίαση των Adam Kariv και Vitor Baptista από το Διεθνές Ίδρυμα Ανοικτής Γνώσης σχετικά με τον τρόπο που θα μπορούσαν να επαναχρησιμοποιηθούν εκ νέου προιόντα τεχνολογίας ανοικτού κώδικα στα πρότζεκτ Open Spending και Open Trials με απώτερο στόχο να ενισχυθεί το Open Data for Tax Justice.
Στην συνέχεια συζητήσαμε για τα προβλήματα και τις προκλήσεις που αντιμετώπισαν οι συμμετέχοντες στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν πρόσβαση ή να χρησιμοποιήσουν τις δημόσιες πληροφορίες του CBCR, πριν προτείνουν λύσεις γι’αυτά τα θέματα. Αυτό οδήγησε σε μια συζήτηση γύρω από τα ερωτήματα και τις υποθέσεις που θα ήθελαν να είναι σε θέση να απαντήσουν οι συμμετέχοντες, χρησιμοποιώντας είτε CRD IV δεδομένα είτε δημόσια CBCR.
Από αριστερά προς τα δεξιά: Georgiana Bere (Open Knowledge International), Adam Kariv (Open Knowledge International), Vitor Baptista (Open Knowledge International). Φωτογραφία : Stephen Abbott Pugh
Η ομάδα του Διεθνούς Ιδρύματος Ανοικτής Γνώσης, ήθελε να δώσει το συντομότερο δυνατό στους συμμετέχοντες τις γνώσεις και τα εργαλεία που απαιτούνται για να απαντήσουν στα όποια ερωτήματα. Έτσι οι προγραμματιστές μας Georgiana Bere και Vitor Baptista έδειξαν πως θα μπορούσε κάποιος να πάρει μη δομημένες πληροφορίες CRD IV από πίνακες που δημοσιεύονται στις ετήσιες εκθέσεις τραπεζών σε μορφή PDF και να ακολουθήσει μια διαδικασία επανάκτησης δεδομένων από το Github, προς όφελος μιας πιλοτικής βάσης δεδομένων. Απώτερος στόχος είναι η συνεισφορά των εν λόγο δεδομένων σε έναν αγωγό πληροφοριών που δημιούργησε η ομάδα του Διεθνούς Ιδρύματος Ανοικτής Γνώσης.
Το Datapackage-pipelines είναι ένα πλαίσιο εργασίας, που αναπτύχθηκε ως μέρος της γραμμής εργαλείων Frictionless Data, για τον καθορισμό των βημάτων επεξεργασίας δεδομένων, με σκοπό την δημιουργία αυτο – περιγραφικών Πακέτων Δεδομένων. Μόλις οι συμμετέχοντες εισήγαγαν δεδομένα στο αγωγό πληροφοριών μέσω του Github issues, o Vitor τους έδειξε πως να κάνουν ερωτήσεις σε αυτά χρησιμοποιώντας το Redash, με σκοπό να πάρουν απαντήσεις στα ερωτήματα που τέθηκαν.
Αφήγηση ιστοριών με βάση δεδομένα CRD IV
Η αφήγηση ιστοριών που βασίζονται σε στοιχεία και αποδείξεις αποτελεί έναν όλο και πιο σημαντικό μηχανισμό ενημέρωσης, ενίσχυσης και ενθάρρυνσης της κοινής γνώμης να αναλάβει δράση και να προωθήσει την υλοποίηση θετικών αλλαγών στις κοινωνίες. Γι’αυτό και την δεύτερη μέρα εστιάσαμε στην έρευνα και σύνταξη θεματικών ιστοριών χρησιμοποιώντας αυτά τα δεδομένα.
Οι συζητήσεις γύρω από την ποιότητα των δεδομένων είναι συνηθισμένες όταν εργαζόμαστε με ανοικτά δεδομένα. Οι George Turner και Oliver Pearce παρατήρησαν ένα επαναλαμβανόμενο λάθος στα δεδομένα που επεξεργάζονταν. Αυτό ήταν η χρήση παύσεων για την αναγνώριση όχι μόνο των μηδενικών αλλά και των μη καταχωρημένων τιμών. Οι δυο τους πέρασαν μέρος της ημέρας σκεπτόμενοι τρόπους ανάδειξης του ζητήματος και εύρεσης των κατευθυντήριων γραμμών για την αντιμετώπισή του, ώστε να αποφευχθούν λανθασμένες ερμηνείες.
Ανοικτά δεδομένα που προέρχονται αποκλειστικά από μια πηγή συνήθως έχουν κενά. Ωστόσο ο συνδυασμός τους με δεδομένα από άλλες πηγές συχνά βοηθάει στην επαλήθευση και τη δημιουργία ενός ισχυρότερου πλαισίου αφήγησης γύρω από αυτά. Με βάση τα παραπάνω οι Elena Gaita, Dorcas Mensa και Jason Braganza, εστίασαν την έρευνα τους σε μια τράπεζα με σκοπό να δουν αν άλλαξε ή όχι την πολιτική της σχετικά με την χρήση φορολογικών παραδείσων, ως αποτέλεσμα της αποκαλυπτικής έρευνας που δημοσίευσε το 2012 μια βρετανική εφημερίδα. Αυτό το πέτυχαν συγκρίνοντας τα CRD IV δεδομένα που δημοσίευσε η τράπεζα το 2014 με δεδομένα που προέκυψαν από την έρευνα. Τις επόμενες ημέρες ελπίζουν να δημοσιεύσουν ένα blogpost που θα περιγράφει λεπτομερώς τα συμπεράσματά τους σχετικά με τον βαθμό στον οποίο οι νέες απαιτήσεις διαφάνειας έχουν αλλάξει τη φορολογική συμπεριφορά της τράπεζας.
Οπτικό δίκτυο που δείχνει τις σχέσεις μεταξύ 50 κορυφαίων τραπεζών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που συμμορφώνονται με την οδηγία IV περί κεφαλαιακών απαιτήσεων (CRD IV) και των χωρών στις οποίες δηλώνουν κέρδη. Εικόνα : Εργαστήριο Δημόσιων Δεδομένων.
Για να ολοκληρώσουμε τις ιδέες μας σχετικά με αυτές τις ιστορίες, ερευνήσαμε μερικά εργαλεία οπτικοποιήσεων που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην εξαγωγή γνώσης από τα εν λόγω δεδομένα (CRD IV). Οι οπτικοποιήσεις συχνά βοηθούν στο να προσελκύσουν το ενδιαφέρον μας σε πτυχές των δεδομένων που διαφορετικά δεν θα παρατηρούσαμε. Οι Oliver Pearce και George Turner μελέτησαν το οπτικό δίκτυο δεδομένων CRD IV, 50 κορυφαίων τραπεζών της ΕΕ, που δημιουργήθηκε από τους φίλους μας στο Density Design και το Public Data Lab για να ανακαλύψουν τα μέρη που οι τράπεζες καταγράφουν τα περισσότερα κέρδη και απώλειες. Οι Pearce και Turner γρήγορα συνειδητοποίησαν ότι μια συγκεκριμένη τράπεζα κατέγραψε ζημίες σε όλα τα μέρη που ανήκουν στη δικαιοδοσία της εκτός από ένα. Μέσα σε λίγα λεπτά, τα ευρήματα που προέκυψαν από το οπτικό δίκτυο πυροδότησαν το ενδιαφέρον τους και τους ενθάρρυναν να κάνουν περισσότερες ερωτήσεις όπως: Το μέρος που κατέγραψε τα κέρδη, αποτελεί φορολογικό παράδεισο; Ποιες ήταν οι επιδόσεις των άλλων τραπεζών, που δραστηριοποιήθηκαν στην ίδια περιοχή και την ίδια χρονική περίοδο, στην κλίμακα κερδών/ζημιών. Ανυπομονούμε να διαβάσουμε τα ευρήματά τους μόλις δημοσιευθούν.
Τι μέλλει γενέσθαι;
Η ομάδα του Δικτύου Ανοικτών Δεδομένων για τη Φορολογική Δικαιοσύνη διερευνά τώρα ευκαιρίες συνεργασίας για τη συλλογή και επεξεργασία όλων των διαθέσιμων δεδομένων CRD IV μέσω του αγωγού και των εργαλείων που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια της συνάντησης. Εξετάζουμε επίσης τις επιλογές μας για την επίλυση μερικών προκλήσεων που παρουσιάστηκαν σχετικά με τα δεδομένα, όπως η εμφανής έλλειψη μιας κωδικοποιημένης λίστας φορολογικών δικαιοδοσιών και η αναζήτηση μιας πρότυπης πηγής συναλλαγματικής ισοτιμίας που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε όλα τα δεδομένα με τις καταγραφές πληρωμών.
Λαμβάνοντας υπόψη την πρόσφατη ψήφο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υπέρ της απαίτησης από όλες τις μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες να δημοσιεύσουν δημόσιες πληροφορίες CBCR ως ανοιχτά δεδομένα, θα συνεργαστούμε με τους εταίρους και θα συμμετάσχουμε στη συζήτηση για το “κοινό πρότυπο” και το “πρότυπο ανοικτών δεδομένων” των μελλοντικών δημοσιεύσεων CBCR.
Έχοντας αναγνωρίσει ότι δεδομένα από τη βιομηχανία εξορύξεων αποτελούν πιθανή πηγή δημόσιου CBCR, η οποία μπορεί να συνδεθεί με την μελλοντική βάση δεδομένων μας, στοχεύουμε να ασχοληθούμε και με το έργο που βρίσκεται σε εξέλιξη μεταξύ του Ινστιτούτου Διαχείρισης Φυσικών Πόρων και του Publish What You Pay Canada. Σκοπός μας είναι να συνεργαστούμε περαιτέρω με την ομάδα που κάνει την εξόρυξη δεδομένων στα παραπάνω πρότζεκτ.
Μπορείτε να στείλετε email στο contact@datafortaxjustice.net εάν επιθυμείτε να προστεθείτε στη λίστα αλληλογραφίας του έργου ή θέλετε να συμμετάσχετε στο δίκτυο Open Data for Tax Justice. Μπορείτε επίσης να ακολουθήσετε το hashtag #OD4TJ στο Twitter για όλες τις τελευταίες ενημερώσεις.
Ευχαριστούμε τους συνεργάτες μας στο Open Data for Development, Tax Justice Network, Financial Transparency Coalition and Public Data Lab για τη χρηματοδότηση και την υποστήριξη αυτού της πρωτοβουλίας.
